Umes

Huk mama atuqsi puriykachakuq uña wawachakunantin qaqa-qaqanta urqun-urqunta, hinallataqsi huk mama wallatañataq quchapa patanpi puriykachakuq wawa wallatachakunantin paypis.
Uña atuqchakunaqasuphuniraychakuna, as manchay-manchaycha purikuqku chupachantapas pakaykuspa, t’ikllaniraychakuna.
MAMA ATUQ: ¡Ama manchakuychischu! ¡Atuqkunaqa manam imatapis manchakunanchischu!
Mama wallatapawawachankunataqsi llamp’uyasqa phuruchayuq, wawa chiwchi phuruchallayuqraq. K’achay k’achay puriychayuq. Pukay-pukay chakichayuq, intiwan k’anchaykachaqraq.
MAMA ATUQ: Wawachaykuna, atuqchaykuna, haqayuray qucha patata qhawaykuychis. ¿Rikuchkankichischu wallatata?
ATUQCHA: ¿May? ¡Ahá…!
MAMA ATUQ: Ima sumaqta puriykachakunku, mana manchalichu kanku… waputa puririkullanku. Qhawaychis pukachakichanta…. ¡Añañaw! ¡Nuqa munayman qankunapa ahina sumaq puka chakichayuqta kanaykichista…! ¡Ima munaycha!
¿ih…? ¿Imatapunichá mamanku sapa p’unchay
ruran sumaq chakichayuq kanankupaq?
Hukp’unchaysi, sapa p’unchayhina mama wallataqa puriykachakuchkarqan qucha patapi wawachaku-nantin, kuruchakunata t’uru allpapi hap’ispa, t’uturaq k’ullunta k’utu k’utuykuspa wawachanku-nata mikhuykachispa.WALLATA: Kaykunata mikhusunmanmi, kanmi huk mana allin yurakuna chaytaqa mana ñuqanchisqa mikhunanchischu. Haqay rap’ikunaqa kiskayuq, chaytaqa aman mikhuwankichischu.
WALLATACHA: Manam mikhusaqkuchumamay.
MAMA ATUQ: (SE ACERCA)
WALLATA: ¡Yaw, atuqtaq hamuchkasqa…! ¡¿Imatachá kaykunapi rurachkan?! Kayqa mikhukuqmi, millaymi. Qhipaypi churakuychis… Allinta qhawaykuychis…
MAMA ATUQ:Buynas tardis mama wallata. ¿Allinchu kapuwanki?
WALLATA: Ay ñuqaqahina qhawawas-qayki hinallayá.
MAMA ATUQ: ¡Munayllañam wawachaykikunapa chakichankuna, pukay pukaycha…!
WALLATA: Wawachaykikunapismunaychataqmi, mama atuq.
MAMA ATUQ: Ahá, ichaqa manamá wawachaykikunahina pukachakunachu. ¿Imallawanmi hawinki kayhina munay kananpaq?… Amahina kaychu willaykullawayyá… ¿Imatam churanki…